Biofizika İnstitutunun Monpelye Universiteti ilə birgə elmi nəticələri yüksək impakt faktorlu jurnalda dərc olunub

Zülallar istənilən canlı orqanizmdə mühüm funksiyaları yerinə yetirən mürəkkəb molekullardır. Hüceyrələrdə “aparılan” işlərin böyük hissəsini yerinə  yetirən çoxsaylı və rəngarəng molekullar olan zülallar canlı orqanizmlərin hüceyrə, toxuma və orqanlarının quruluşu, funksiyaları və tənzimlənməsi üçün tələb olunur.

Bir qayda olaraq, təcrübi tədqiqatlar kanonik (yəni ilkin olaraq aşkar olunan və ən çox rast gəlinən) zülalların quruluş və funksiyalarının müəyyənləşdirilməsi yönümündə olur. Lakin tədqiqatlar göstərir ki, (ən azı) əksər zülalların fərqli (alternativ) izoformaları da mövcuddur. Hazırda həmin alternativ formaların müəyyənləşdirilməsinə və quruluş-funksional tədqiqinə genomların kodlaşdırma statusu, hüceyrələrin funksional fəaliyyəti, genetik xəstəliklər və s. prizmalarından maraq sürətlə artır. Son illərdə zülalların quruluş və funksional annotasiyası, hüceyrələrin “qaranlıq proteomunun” tədqiqi üzrə bioinformatik analiz vasitələrinin yaradılması istiqamətində böyük uğurlar əldə olunub.

Bu günlərdə AMEA və Fransanın Monpelye Universitetinin birgə doktorantı Zərifə Osmanlının və həmkarlarının (o cümlədən, AMEA və Monpelye Universitetinin digər birgə doktorantı Türkan Səmədova və Biofizika İnstitutunun İnteqrativ biologiya laboratoriyasının rəhbəri, AMEA-nın müxbir üzvü İlham Şahmuradovun) bu istiqamətdə tədqiqatlarının nəticələri impakt faktoru 4,6 olan “Biomolecules” jurnalında dərc olunub.

Ən müasir bioinformatik metodlardan istifadə etməklə, müəlliflər 57 eukariot genomunun proteomlarını tədqiq etmiş və bir sıra maraqlı nəticələr əldə etmişlər. O cümlədən, aşkar olunub ki, kanonik zülallarla müqayisədə, onların izoformalarında siqnal peptidlərinə, transmembran nahiyyələrinə və tandem təkrarlara daha az rast gəlinir ki, bu da onların funksiyasının və ya hüceyrə lokalizasiyasının dəyişməsinə səbəb ola bilər. Alınmış nəticələr əsasında kanonik zülallar və onların izoformaları arasındakı quruluş fərqlərinin yeni təsnifatı təklif olunub və belə fərziyyə irəli sürülüb ki, kanonik zülallar kimi, onların izoformaların əksəriyyəti də funksiya baxımından təbii seçmənin təsiri altındadır.

03 Noyabr 2022

Paylaş