Biofizika İnstitutunun Elmi şurasının növbəti iclasında laboratoriyaların 2025-ci il üzrə hesabatı dinlənilib
25 noyabr 2025-ci il tarixində Elm və Təhsil Nazirliyinin Biofizika İnstitutunda Elmi Şuranın növbəti iclası keçirilib. İclasa institutun baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü, professor Oktay Qasımov sədrlik edib. Görüşdə laboratoriyaların 2025-ci il üzrə illik hesabatları təqdim olunub və müzakirə edilib.
İclasda ilk olaraq İnteqrativ biologiya laboratoriyasının müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü, b.e.d. İlham Şahmuradov laboratoriyanın il ərzində apardığı tədqiqatlar barədə məlumat verib. O, xərçəng genlərində tək nukleotid variasiyalarının polipeptidlərin fəza quruluşuna təsirinin AlphaFold resursları ilə öyrənildiyini, alternativ transkripsiya və splaysinq nəticəsində yaranan mRNT, KDA və zülal müxtəlifliyinin genom miqyasında analiz edildiyini qeyd edib. Araşdırmalar göstərib ki, oxunan çərçivə sürüşmələri və qısa tandem təkrarlarda baş verən dəyişikliklər zülalların hidrofobluğunu artırır, transmembran bölgələrin yenidən təşkili isə zülalların hüceyrədaxili lokallaşmasına ciddi təsir göstərir. AlphaFold modellərinin geniş təhlili bu tip struktur dəyişikliklərin yeni funksional zülallar yarada biləcəyini təsdiq edib.
Daha sonra Hüceyrə siqnalının ötürülməsi laboratoriyasının müdiri, b.ü.f.d., dos. Taleh Yusifov hesabatla çıxış edib. O, BK kanallarının hem vasitəçiliyi ilə modulyasiyasının struktur əsaslarının bioinformatik və biokimyəvi yanaşmalarla araşdırıldığını bildirib. Tədqiqatlar göstərib ki, BK kanalının hemə-həssas rayonu sitoxrom c ailəsi zülalları ilə nəzərəçarpacaq oxşarlıqlar nümayiş etdirir və insanın BK kanalındakı Met691 qalıqı sitoxrom c-də hemin bağlanmasında mühüm rol oynayan Met80 qalıqına uyğun gəlir. Hüceyrə xətlərində aparılan fəaliyyət testləri bu sahənin sitoxrom c-yə xas peroksidaza aktivliyi göstərdiyini təsdiqləyib, kinetik parametrlər dəqiq ölçülüb. Taleh Yusifov əlavə edib ki, elektron daşıma reaksiyasını modelləşdirən ABTS oksidləşmə sistemi sitoxrom c-nin funksional xüsusiyyətlərini, eləcə də onun müxtəlif patologiyalardakı rolunu qiymətləndirmək üçün çox əlverişli tədqiqat metodu kimi çıxış edir.
Ardınca Fiziki-kimyəvi stress faktorlarının biofizikası laboratoriyasının müdiri b.ü.f.d., dos. Sevinc Cəfərova və laboratoriyanın əməkdaşları — b.ü.f.d., dos. Mürsəl Dadaşov, b.ü.f.d., dos. Ruhiyyə Quliyeva və b.ü.f.d., dos. Florida Mehraliyeva — öz illik hesabatlarını təqdim ediblər. Sink xloridin eritrosit membranı zülallarında aqreqasiya və deqradasiya proseslərinə təsiri SDS-PAGE analizləri ilə qiymətləndirilib və sink xloridin təsiri ilə aqreqasiya mexanizminin üstünlük təşkil etdiyi müəyyən edilib.
Mürsəl Dadaşov kəklikotu ekstraktından istifadə etməklə gümüş nanohissəciklərinin yaşıl sintez yolu ilə əldə olunmasını və hissəciklərin 3.6–101.4 nm diapazonunda paylandığını qeyd edib. Onun digər tədqiqatları aşağı tezlikli elektromaqnit sahəsinin zülallarda oksidləşdirici stres yaratdığını göstərib və bu nəticələr beynəlxalq jurnalda dərc olunub.
Ruhiyyə Quliyeva sağlam və metabolik sindromlu pasiyentlərin eritrositlərində Fe²⁺ və Fe³⁺ ionlarının oksidləşdirici stresə təsirini müqayisəli şəkildə araşdırıb və lipid peroksidləşmə dərəcəsinin, həmçinin membran dayanıqlığının ionlara qarşı həssaslığının dozadan asılı olduğunu bildirib.
Florida Mehraliyeva isə hidrogen peroksidin hemoqlobin hemi ilə qarşılıqlı təsiri və selenin bu prosesdə qoruyucu rolunu araşdırıb. O göstərib ki, antioksidləşdirici fermentlərin ingibirləşməsi H₂O₂ tərəfindən hemin destruksiyasını sürətləndirir, selen isə bu prosesi əhəmiyyətli dərəcədə ləngidir və hemoqlobini oksidləşdirici zədələnmədən qismən qoruyur.
Laboratoriyanın əməkdaşları il ərzində elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadları, dərc olunan məqalələri, aparılan nəşriyyat fəaliyyəti, iştirak edilən konfrans və seminarlar, həmçinin əldə edilən digər elmi göstəricilər barədə ümumi məlumatı da Şura üzvlərinin diqqətinə çatdırıblar.
İclasın sonunda professor Oktay Qasımov təqdim olunan illik hesabatları səsverməyə çıxarıb və Elmi Şuranın üzvləri laboratoriyaların illik fəaliyyətini yekdilliklə qənaətbəxş hesab edərək təsdiqləyiblər.
